Obeštećenje za previsoke cene vrtića

II

Obeštećenje za previsoke cene vrtića – Kragujevac

U periodu od 2009. do 2014. godine Gradsko veće Grada Kragujevca je donelo više rešenja o utvrđenoj ekonomskoj ceni i visini učešća korisnika usluga – roditelja u ceni usluga celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu. Najpre je 2009. godine Rešenjem o ceni usluga celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu i Rešenjem o visini učešća korisnika usluga – roditelja u ceni usluge celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu utvrđena ekonomska cena po detetu u iznosu od 11.156,00 dinara za uslugu celodnevnog boravka deteta u trajanju od 11 sati, kao i učešće korisnika usluga – roditelja u ceni usluge i to u rasponu od 100% do 23,12%. U 2010. godini su doneta nova rešenja, Rešenje o ceni usluga celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu i Rešenje o visini učešća korisnika usluga – roditelja u ceni usluge celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu kojima je predviđena ekonomska cena od 12.865,00 za uslugu celodnevnog boravka deteta u trajanju od 11 sati, kao i učešće korisnika usluga – roditelja u ceni usluge i to u rasponu od 85,5% do 20,05%. U 2012. godini je doneto Rešenje o ceni usluga celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu i Rešenje o visini učešća korisnika usluga – roditelja u ceni usluge celodnevnog boravka dece u ustanovi za decu „Nada Naumović“ u Kragujevcu kada je utvrđena ekonomska cena u iznosu od 14.068,00 dinara za uslugu celodnevnog boravka deteta u trajanju od 11 sati, kao i učešće korisnika usluga – roditelja u ceni usluge i to u rasponu od 78,19% do 18,34%.

Gradsko veće, na predlog Upravnog odbora Predškolske ustanove „Nada Naumović“ iz Kragujevca, donelo je 2013. godine Rešenje o ceni usluga i regresnoj skali celodnevnog boravka dece u predškolskoj ustanovi „Nada Naumović“ u Kragujevcu kojim je određena ekonomska cena usluge celodnevnog boravka dece u iznosu od 14.242,00 dinara, kao i učešće roditelja u rasponu od 77,2% do 23,1%. U martu 2014. godini su izvršene izmene ovog Rešenja pa je utvrđena ekonomska cena za usluge celodnevnog boravka dece u iznosu od 15.304,00 dinara, a procentualno učešće roditelja u rasponu od 71,88% do 21,56% . Predlažući ekonomsku cenu, Predškolska ustanova je priložila strukturu cene usluga, koja obuhvata prosečnu zaradu zaposlenih prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, zatim troškove poslovanja i troškove ishrane dece, uključujući i troškove celodnevnog boravka trećeg deteta, koje Predškolska ustanova sama finansira, uzimajući u obzir usklađivanje sa rastom cena namirnica, električne energije, grejanja i sl. dakle, sve što učestvuje u ceni usluge.

Navedena rešenja donelo je Gradsko veće grada Kragujevca. Gradska uprava nije pripremala nacrte, odnosno predloge ovih opštih akata niti je učestvovala u formiranju ekonomske cene usluga.

Nakon što je Ministarstvo utvrdilo da je učešće korisnika predškolskog vaspitanja i obrazovanja utvrđeno suprotno zakonu, Gradsko veće donelo je Rešenje o utvrđivanju ekonomske cene usluga u predškolskoj ustanovi „Nada Naumović“ Kragujevac kojim je određena ekonomska cena usluge celodnevnog boravka dece u iznosu od 17.153,00 dinara, dok je učešće korisnika usluga – roditelja u ceni utvrđena u iznosu od 3.430,00 dinara, bez procentualnog određivanja i regresne skale, ali se upoređenjem ovih iznosa može zaključiti da procentualno učešće roditelja iznosi 20% od utvrđene ekonomske cene.

Iako je Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju jasno opredelio učešće korisnika u finansiranju ovih usluga u visini od 20% od ekonomske cene usluga, Grad Kragujevac je godinama učešće korisnika opredeljivao u višestruko većim procentima (u jednom periodu učešće je bilo 85,5%). Mada nije učestovala u formiranju ekonomske cene usluga i donošenju odluke o visini učešća korisnika u njoj, Gradska uprava bila je u obavezi da ukaže nadležnim organima da je utvrđeno učešće korisnika usluga suprotno zakonima koji regulišu navedenu oblast, jer je, pored ostalog, ovlašćena da vrši nadzor nad zakonitošću rada i ostvarivanje delatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja . Pravilno bi postupila Gradska uprava da je – kao organ koji, u cilju izvršavanja i pravilne primene zakona, priprema nacrte propisa i drugih akata iz nadležnosti Grada – pripremila i nadležnim organima dostavila nacrte akata u cilju upodobljavanja zakonskim odredbama pravila finansiranja predškolskog vaspitanja i obrazovanja u Kragujevcu i učešća korisnika u ceni usluga.

III

Ministarstvu se obratilo više građana ukazujući da je učešće roditelja u obezbeđivanju sredstava za ostvarivanje predškolskog vaspitanja i obrazovanja u pojedinim predškolskim ustanovama u Republici Srbiji suprotno odredbama Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja i Zakona o predškolskom obrazovanju i vaspitanju. Ministarstvo se obratilo nadležnim organima Grada Beograda i Grada Kragujevca tražeći informacije u vezi navedenih tvrdnji, a potom je utvrdilo da je u konkretnim slučajevima došlo do kršenja zakona i ukazalo ovim lokalnim samoupravama da usklade utvrđivanje učešća roditelja u ceni u skladu sa zakonom. Ministarstvo je konstatovalo da većina lokalnih samouprava učešće roditelja u ceni predškolskog vaspitanja i obrazovanja utvrđuje u skladu sa zakonom. U lokalnim samoupravama u kojima je konstatovano nezakonito učešće roditelja u ceni, prema izveštaju Ministarstva, prouzrokovana je materijalna šteta u vidu dodatnih troškova za korisnike usluga predškolskih ustanova. Ministarstvo je obavestilo sve lokalne samouprave da je u pripremi novi pravilnik koji će propisati merila za utvrđivanje ekonomske cene predškolskog obrazovanja i vaspitanja, ali da će se do donošenja novog pravilnika primenjivati važeći, a učešće roditelja u ekonomskoj ceni će se, kao i do sada, utvrđivati u propisanom procentu od 20% od ekonomske cene po detetu, u skladu sa Zakonom o predškolskom vaspitanju i obrazovanju.

Prilikom utvrđivanja propusta u radu nadležnih organa u slučaju utvrđivanja učešća roditelja, odnosno staratelja u ceni usluga, ovaj organ se rukovodio odredbama Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja , Zakona o predškolskom vaspitanju i obrazovanju , Pravilnika o merilima za utvrđivanje cene usluga u dečjim ustanovama, Pravilnika o merilima za utvrđivanje ekonomske cene programa vaspitanja i obrazovanja u predškolskim ustanovama , Pravilnika o merilima za utvrđivanje cene usluga za pojedine oblike rada sa decom u predškolskim ustanovama u Beogradu, Odluke o gradskoj upravi grada Beograda i Odluke o gradskim upravama grada Kragujevca .

Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja u članu 155. predviđa način finansiranja delatnosti ustanova i to tako da se sredstava za finansiranje delatnosti ustanova utvrđuju na osnovu ekonomske cene za ostvarivanje programa obrazovanja i vaspitanja, po detetu i učeniku, kao i da ekonomska cena obuhvata sve tekuće rashode po detetu i učeniku, iz svih izvora finansiranja, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem, a iskazuje se jedinstveno i strukturno i sastavni je deo Memoranduma o budžetu. Predviđeno je da bliže uslove i merila za utvrđivanje ekonomske cene obrazovanja i vaspitanja po detetu i učeniku na određenom području, iz određenih grupa, po nivoima i vrstama obrazovanja, neophodan broj zaposlenih, vreme i postupak uvođenja, propisuje ministar. Zakon u članu 159. stav 2. tačka 1. predviđa da se u budžetu jedinice lokalne samouprave obezbeđuju sredstva za ostvarivanje delatnosti predškolskog obrazovanja i vaspitanja (poludnevni i celodnevni boravak, ishrana, nega i preventivna zaštita dece predškolskog uzrasta) u visini od 80% od ekonomske cene po detetu, uključujući u celosti sredstava za plate, naknade i druga primanja, socijalne doprinose na teret poslodavca, otpremnine, kao i pomoći zaposlenih u predškolskoj ustanovi i ostale tekuće rashode. U članu 180. Zakona predviđeno je da će se odredbe člana 155. primenjivati postupno počev od školske 2011/2012. godine, a na sve ustanove od školske 2014/2015. godine.

Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju u članu 50. stav 1. propisuje da roditelj, odnosno staratelj deteta učestvuje u obezbeđivanju sredstava za ostvarivanje delatnosti predškolske ustanove, čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave u visini 20% od ekonomske cene po detetu, u skladu sa Zakonom.

Pravilnik o merilima za utvrđivanje cene usluga u dečjim ustanovama utvrđuje merila na osnovu kojih nadležni opštinski organ utvrđuje cene usluga u dečjim ustanovama, kao i strukturu cene usluga po vaspitanoj grupi i po detetu u mesečnom i dnevnom iznosu.

Pravilnik o merilima za utvrđivanje cene usluga za pojedine oblike rada sa decom u predškolskim ustanovama u Beogradu u članu 3. navodi da Izvršni odbor Skupštine grada Beograda utvrđuje cenu usluga za oblike rada – petodnevni boravak, vaspitne grupe u porodici – porodične jasle, putujući vrtić, školigrica, bebi servis i poludnevni boravak dece ometene u razvoju po vaspitnoj grupi i po detetu u mesečnom i dnevnom iznosu.

Pravilnik o merilima za utvrđivanje ekonomske cene programa vaspitanja i obrazovanja u predškolskim ustanovama utvrđuje merila na osnovu kojih nadležni organ lokalne samouprave utvrđuje ekonomsku cenu programa vaspitanja i obrazovanja po detetu u predškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave.

Odluka o gradskoj upravi grada Beograda u članu 11. navodi da organizacione jedinice učestvuju u planiranju i oblikovanju poslova grada tako što pripremaju nacrte odluka, drugih propisa i opštih akata za Skupštinu grada Beograda, Gradonačelnika grada Beograda i Gradsko veće grada Beograda i predlaže im preduzimanje odgovarajućih mera. Sekretarijat za obrazovanje i dečju zaštitu u oblasti dečje zaštite vrši, pored ostalih, poslove utvrđivanja cene usluga u predškolskim ustanovama čiji je osnivač grad i uslova i načina ostvarivanja prava na regresiranje troškova boravka dece u predškolskim ustanovama, odmora i rekreacije . Takođe, Sekretarijat vrši poslove koji se odnose i na finansiranje delatnosti predškolskog obrazovanja i vaspitanja u skladu sa zakonom .

Odluka o gradskim upravama grada Kragujevca predviđa u članu 3. da Gradske uprave, pored ostalog, pripremaju nacrte propisa i drugih akata koje donosi Skupština grada, Gradonačelnik i Gradsko veće. Gradska uprava za poslove lokalne samouprave i opšte uprave obrazuje se za obavljanje stručnih, finansijsko – materijalnih, upravno – pravnih, normativno – pravnih, administrativno – tehničkih i drugih poslova za organe Grada, službe i druge korisnike budžeta u skladu sa zakonom, pored ostalih, u oblasti ostvarivanja delatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja, kao i nadzora nad zakonitošću rada, praćenja i obezbeđivanju njihovog funkcionisanja, kao i obezbeđivanja prava na regresiranje troškova boravka i ishrane dece u predškolskim ustanovama .

Obeštećenje za previsoke cene vrtića

Organi javne vlasti i javni službenici posebno vode računa da odluke koje se tiču prava, obaveza ili na zakonu zasnovanih interesa građana imaju osnov u zakonu i da njihov sadržaj bude usklađen sa zakonom.

Dobra uprava, shodno svojim načelima i principima, između ostalog, podrazumeva da uprava postupa isključivo po zakonu, da je okrenuta potrebama građana i njihovom ispunjavanju, da je otvorena i dostupna građanima, da postupa sa uvažavanjem i pažnjom, da jednako postupa sa građanima u istim i sličnim situacijama, kao i da blagovremeno postupa.

Zakonsko rešenje da jedinice lokalne samouprave doprinose finansiranju delatnosti predškolske ustanove u iznosu od 80% predstavlja meru podrške porodicama sa decom. Zaštitnik građana cenio je težinu propusta u radu organa lokalnih samouprava u ovom slučaju, posebno imajući u vidu da su učinjeni na štetu prava deteta, kao i da su posledice od uskraćivanja ove podrške predviđene zakonom pogodile porodice sa decom na osetljivom ranom, odnosno predškolskom uzrastu.

Zaštitnik građana nalazi da se, propusti organa uprave, načinjeni u ovom slučaju i posledice, ne mogu u potpunosti otkloniti ali smatra da je dužnost organa koji je načinio propust da u svakoj mogućoj meri i na svaki dozvoljen način otkloni ili umanji posledice propusta prema građanima.

Zaštitnik građana posebno ukazuje da su organi uprave dužni da u što kraćem roku pitanje finansiranja usluga predškolskog vaspitanja i obrazovanja u Beogradu i Kragujevcu i učešće korisnika u finansiranju te usluge, urede na zakonit, pravilan, jasan, obrazložen i građanima razumljiv način, kako bi se u budućnosti izbeglo ponavljanje ovakvih ili sličnih propusta.

Stoga je, na osnovu svih utvrđenih činjenica i okolnosti, ovaj organ, primenom člana 31. stav 2. Zakona o Zaštitniku građana, dao preporuke Sekretarijatu i Gradskoj upravi, u cilju otklanjanja utvrđenih propusta u najvećoj mogućoj meri, unapređenja rada organa uprave i sprečavanja ličnih propusta u budućnosti.