Zakon o učeničkom i studentskom standardu

Zakon o učeničkom i studentskom standardu

I. Osnovne odredbe

Predmet zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se prava, obaveze i odgovornosti učenika i studenata u oblasti učeničkog i studentskog standarda, osnivanje, organizacija i rad ustanova učeničkog i studentskog standarda, osnivanje i rad Republičkog fonda za razvoj naučnog i umetničkog podmlatka, finansiranje učeničkog i studentskog standarda, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i druga pitanja u oblasti učeničkog i studentskog standarda.

Učenički i studentski standard
Član 2.
Učenički i studentski standard, u smislu ovog zakona, jeste organizovana delatnost kojom se u oblasti obrazovanja i vaspitanja obezbeđuju dodatni uslovi za dostupnije, efikasnije i kvalitetnije obrazovanje i vaspitanje učenika i studenata.
Učenički i studentski standard ima za cilj stvaranje materijalnih, kulturnih, socijalnih, zdravstvenih i drugih uslova kojima se podstiče sticanje obrazovanja, društvena uključenost i svestrani razvoj ličnosti učenika i studenata.

Prava u oblasti učeničkog i studentskog standarda
Član 3.
Učenik srednje škole (u daljem tekstu: učenik) ima pravo na:
1) smeštaj, ishranu i vaspitni rad;
2) učenički kredit;
3) učeničku stipendiju;
4) stipendiju za izuzetno nadarene učenike;
5) odmor i oporavak;
6) kulturne, umetničke, sportske i rekreativne aktivnosti i informisanje.

Student ima pravo na:
1) smeštaj;
2) ishranu;
3) studentski kredit;
4) studentsku stipendiju;
5) stipendiju za izuzetno nadarene studente;
6) odmor i oporavak;
7) kulturne, umetničke, sportske i rekreativne aktivnosti i informisanje.

Prava učenika i studenata utvrđena ovim zakonom jesu lična i ne mogu se prenositi.
Novčana primanja ostvarena u skladu sa ovim zakonom ne mogu biti predmet obezbeđenja ili prinudnog izvršenja.
Prava utvrđena ovim zakonom obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije.
Učenik, odnosno student učestvuje u obezbeđivanju troškova za ostvarivanje prava iz stava 1. tač. 1) i 5) i stava 2. tač. 1), 2) i 6) ovog člana.

Opšti uslovi za ostvarivanje prava u oblasti učeničkog i studentskog standarda
Član 4.
Prava iz člana 3. stav 1. ovog zakona imaju učenici srednjih škola čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, koji su prvi put upisani u određeni razred u tekućoj školskoj godini, čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije i koji imaju državljanstvo Republike Srbije.
Prava iz člana 3. stav 2. ovog zakona imaju studenti visokoškolskih ustanova čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, koji su upisani prvi put u tekućoj školskoj godini na studije prvog, drugog ili trećeg stepena, čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije i koji imaju državljanstvo Republike Srbije.
Prava iz člana 3. st. 1. i 2. ovog zakona mogu da ostvare i učenici, odnosno studenti, koji imaju državljanstvo države u regionu, pod uslovima iz st. 1. i 2. ovog člana, osim uslova koji se odnosi na državljanstvo Republike Srbije.
Prava iz člana 3. st. 1. i 2. ovog zakona mogu da ostvare i učenici, odnosno studenti strani državljani, u skladu sa međunarodnim ugovorom i reciprocitetom.
Učenik, odnosno student iz osetljivih društvenih grupa (materijalno ugrožene porodice, deca bez roditeljskog staranja, jednoroditeljske porodice, romska
nacionalna manjina, lica sa invaliditetom, lica sa hroničnim bolestima, lica čiji su roditelji nestali ili su kidnapovani na teritoriji Kosova i Metohije i na teritoriji republika bivše SFRJ, izbeglice i raseljena lica, povratnici po sporazumu o readmisiji i deportovani učenici i studenti i dr.), ostvaruje prava iz člana 3. st. 1. i 2. ovog zakona, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom i primenom blažih kriterijuma, koje u skladu sa ovlašćenjima iz ovog zakona propisuje ministar nadležan za poslove obrazovanja (u daljem tekstu: ministar).
Učenik, odnosno student sa posebnim potrebama ostvaruje pravo na vaspitni rad, odnosno smeštaj u ustanovu učeničkog, odnosno studentskog standarda, uz uvažavanje njegovih posebnih potreba.

Obavljanje delatnosti
Član 5.
Delatnost u oblasti učeničkog i studentskog standarda obavljaju ustanove učeničkog i studentskog standarda (u daljem tekstu: ustanova), u skladu sa ovim zakonom.
Na osnivanje i rad ustanova iz stava 1. ovog člana primenjuju se propisi o javnim službama.

II. Prava, obaveze i odgovornosti učenika i studenata

Pravo učenika i studenata na smeštaj i ishranu
Član 6.
Pravo na smeštaj u ustanovi ima učenik, odnosno student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona i čije prebivalište nije u sedištu škole koju
pohađa, odnosno visokoškolske ustanove na kojoj studira.
Ukoliko smeštajni kapaciteti to dopuštaju, pravo na smeštaj u ustanovi mogu ostvariti i učenici srednjih škola, odnosno studenti visokoškolskih ustanova čiji osnivač nije Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, odnosno koji sami finansiraju svoje školovanje, po ekonomskoj ceni koju utvrđuje upravni odbor ustanove uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Pravo iz stava 1. ovog člana ostvaruje učenik, odnosno student na osnovu konkursa koji raspisuje Ministarstvo, najkasnije tri meseca pre početka školske
godine, odnosno za studente drugog i trećeg stepena studija – po završetku upisa.
Konkurs iz stava 3. ovog člana sadrži naročito: uslove za prijem učenika, odnosno studenata u ustanovu, broj raspoloživih mesta, kriterijume za utvrđivanje redosleda kandidata, postupak sprovođenja konkursa, obaveštenje o potrebnim dokumentima i rokovima za prijavljivanje na konkurs, a za dom učenika i učenički centar i obaveštenje o jeziku na kome se ostvaruje vaspitni rad u ustanovi.
Kandidat za prijem u ustanovu podnosi prijavu sa potrebnom konkursnom dokumentacijom ustanovi učeničkog standarda, odnosno službi smeštaja ustanove studentskog standarda ili studentskoj službi visokoškolske ustanove na kojoj studira.
Rang listu kandidata za smeštaj utvrđuje ustanova, odnosno služba ustanove iz stava 5. ovog člana, i ona je dužna da stavi na uvid zainteresovanom učeniku, njegovom roditelju ili staratelju, o nosno studentu podatke vezane za sprovođenje postupka po raspisanom konkursu za smeštaj učenika, odnosno studenata u ustanovi, u skladu sa zakonom.
U ustanovama čije je sedište na teritoriji jedinice lokalne samouprave u kojoj je jezik nacionalne manjine u službenoj upotrebi, rang lista kandidata za smeštaj iz stava 6. ovog člana utvrđuje se po pribavljenom mišljenju nacionalnog saveta nacionalne manjine.
Ako nacionalni savet i pored uredno dostavljenog zahteva ustanove, u roku od pet dana ne dostavi mišljenje, rang lista kandidata iz stava 6. ovog člana utvrđuje se bez pribavljenog mišljenja.
Redosled kandidata utvrđuje se na osnovu uspeha ostvarenog u prethodnom školovanju i socijalno-ekonomskog statusa porodice.
Svaki kandidat ima pravo prigovora na rang listu iz stava 6. ovog člana u roku od osam dana od dana njenog objavljivanja na oglasnoj tabli ili na internet adresi odgovarajuće ustanove.
Ustanova iz stava 5. ovog člana dužna je da o svim prigovorima odluči u roku od osam dana od dana isteka roka za isticanje prigovora, nakon čega objavljuje konačnu rang listu kandidata za smeštaj.
Odluku o pravu na smeštaj donosi direktor ustanove učeničkog, odnosno studentskog standarda, na osnovu konačne rang liste iz stava 11. ovog člana.
Odluka iz stava 12. ovog člana konačna je.

Učenik, odnosno student koji je smešten u ustanovu ima pravo i na ishranu.
Bliže uslove, kriterijume za utvrđivanje redosleda i način ostvarivanja prava učenika i studenata na smeštaj i ishranu, visinu učešća korisnika prava u troškovima smeštaja i ishrane i druga pitanja od značaja za ostvarivanje prava na smeštaj i ishranu učenika i studenata, propisuje ministar.

Pravo studenata na ishranu
Član 7.
Pravo na ishranu od tri obroka dnevno imaju studenti koji ispunjavaju opšte uslove iz člana 4. ovog zakona i čije prebivalište nije u mestu studiranja.
Pravo na ishranu od jednog obroka dnevno imaju studenti koji ispunjavaju opšte uslove iz člana 4. ovog zakona i čije je prebivalište u mestu studiranja.
Pravo na ishranu mogu ostvariti i studenti visokoškolskih ustanova čiji osnivač nije Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, odnosno koji sami finansiraju svoje studije, po ekonomskoj ceni koju utvrđuje upravni odbor ustanove studentskog standarda uz saglasnost Ministarstva.
Odluku o ostvarivanju prava studenta na ishranu iz st. 1, 2. i 3. ovog člana donosi direktor ustanove.
Student o čijem pravu nije odlučeno u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva ima pravo prigovora direktoru ustanove.
Direktor je dužan da u roku od osam dana od dana podnošenja prigovora donese odluku.
Odluka iz stava 6. ovog člana konačna je.
Pravo na ishranu studenti ostvaruju u ustanovi studentskog standarda, odnosno u ustanovi učeničkog standarda, a u mestima u kojima nema ustanova
učeničkog i studentskog standarda Ministarstvo će zaključiti ugovor o obavljanju poslova ishrane studenata sa organizacijama iz oblasti ugostiteljstva.
Visinu učešća korisnika prava u troškovima ishrane propisuje ministar.

Pravo učenika na vaspitni rad
Član 8.
Pravo na vaspitni rad ima učenik koji je ostvario pravo na smeštaj u ustanovu. Vaspitnim radom u ustanovi obezbeđuju se naročito: razvijanje intelektualnih i radnih sposobnosti učenika; očuvanje i unapređenje zdravlja učenika; pomoć u učenju i izvršavanju školskih obaveza; praćenje učenikovih postignuća; podsticanje socio-emocionalnog razvoja ličnosti učenika; razvijanje moralnih i estetskih vrednosti učenika i organizovanje slobodnog vremena učenika.
Vaspitni rad ostvaruje se na osnovu programa vaspitnog rada koji se donosi u skladu sa ovim zakonom.

Pravo na učenički kredit
Član 9.
Pravo na učenički kredit ima učenik koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona, koji se školuje za obrazovni profil za deficitarno zanimanje, koji nije ponovio nijedan razre d i čiji roditelj, odnosno staratelj ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije.
Deficitarna zanimanja utvrđuje Ministarstvo prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje.
Visinu učeničkog kredita utvrđuje ministar za svaku školsku godinu u mesečnom novčanom iznosu najmanje u visini učešća učenika u ceni smeštaja i
ishrane.
Ministarstvo raspisuje konkurs za dodelu učeničkog kredita najkasnije tri meseca pre početka školske godine.
Odluku o dodeli učeničkog kredita donosi ministar.
Odluka iz stava 5. ovog člana konačna je.
Ministarstvo vodi evidenciju o odobrenim učeničkim kreditima.
Na osnovu odluke iz stava 5. ovog člana roditelj ili staratelj učenika zaključuje ugovor o kreditu sa Ministarstvom, kojim se bliže uređuju prava i obaveze u vezi sa korišćenjem i otplatom kredita.
Za tekuću školsku godinu kredit se isplaćuje učeniku preko škole koju pohađa.
Korisnika učeničkog kredita koji je u roku od šest meseci, računajući od dana sticanja svedočanstva o završenoj srednjoj školi za odgovarajući obrazovni profil, zasnovao radni odnos kod poslodavca sa kojim je prethodno zaključio ugovor o budućem zaposlenju po osnovu korišćenja kredita i koji je ostao u radnom odnosu najmanje polovinu vremena za koliko je primao kredit, Ministarstvo oslobađa obaveze otplate kredita.
Korisnik učeničkog kredita, osim u slučaju iz stava 10. ovog člana, oslobađa se obaveze otplate primljenog kredita i u slučaju stečaja ili likvidacije privrednog društva za čije potrebe se školovao. U slučaju vanrednog ili ratnog stanja obaveza otplate kredita se odlaže, za vreme dok traju ove okolnosti.

Korisnik učeničkog kredita dužan je da jednokratno vrati ceo iznos isplaćenog kredita ako:
1) istovremeno koristi kredit ili stipendiju drugog davaoca;
2) ne izvršava obavezu otplate kredita redovno.
Pravo na učenički kredit po odredbama ovog zakona nema učenik koji je pravo na učenički kredit ostvario u skladu sa odlukom nadležnog organa jedinice
lokalne samouprave.
Učenik za koga se utvrdi da je zloupotrebom ostvario pravo na učenički kredit – trajno gubi pravo na učenički kredit.
Bliže uslove, kriterijume za utvrđivanje redosleda, način ostvarivanja prava na učenički kredit i način vođenja evidencije o odobrenim kreditima, propisuje ministar.

Pravo na studentski kredit
Član 10.
Pravo na studentski kredit ima student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona, koji je prvi put upisan u zimski semestar studija i koji ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije.
Visinu studentskog kredita utvrđuje ministar za svaku školsku godinu u mesečnom novčanom iznosu najmanje u visini učešća studenta u ceni smeštaja i
ishrane, uvećanim za 20%.
Ministarstvo raspisuje konkurs za dodelu studentskog kredita najkasnije tri meseca pre početka školske godine.
Redosled kandidata utvrđuje se na osnovu uspeha ostvarenog u prethodnom školovanju i socijalno-ekonomskog statusa porodice.
Odluku o dodeli studentskog kredita donosi ministar.
Odluka iz stava 5. ovog člana konačna je.
Ministarstvo vodi evidenciju o odobrenim studentskim kreditima.
Na osnovu odluke iz stava 5. ovog člana student zaključuje ugovor o kreditu sa Ministarstvom, kojim se bliže uređuju prava i obaveze u vezi sa korišćenjem i otplatom kredita.
Student ima obavezu otplate kredita sa zakonskom kamatom, u skladu sa zakonom.
Krajnji rok za otplatu kredita ne može da bude duži od dvostrukog vremena korišćenja kredita.
Student je u obavezi da otpočne sa otplatom kredita najkasnije 18 meseci po isteku vremena za okončanje studija na visokoškolskoj ustanovi utvrđenog statutom visokoškolske ustanove, ukoliko nije ranije zasnovao radni odnos.
Korisnika studentskog kredita koji je tokom studija postigao prosečnu ocenu najmanje 8,50 i nije gubio nijednu godinu, Ministarstvo oslobađa obaveze otplate kredita.

Korisnik studentskog kredita dužan je da jednokratno vrati ceo iznos isplaćenog kredita ako:
1) istovremeno koristi kredit ili stipendiju drugog davaoca;
2) ne izvršava obavezu otplate kredita redovno.
Pravo na studentski kredit po odredbama ovog zakona nema student koji je pravo na studentski kredit ostvario u skladu sa odlukom nadležnog organa jedinice lokalne samouprave.
Student za koga se utvrdi da je zloupotrebom ostvario pravo na studentski kredit – trajno gubi pravo na studentski kredit.
Bliže uslove, kriterijume za utvrđivanje redosleda, način ostvarivanja prava na studentski kredit i način vođenja evidencije o odobrenim kreditima, propisuje ministar.

Pravo na učeničku i studentsku stipendiju
Član 11.
Pravo na učeničku stipendiju ima učenik koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona, koji stalno postiže odličan uspeh u učenju i vladanju i čiji roditelj ili staratelj ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije.
Pravo na studentsku stipendiju ima student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona, koji nije gubio nijednu godinu tokom studija, koji je prema nastavnom programu visokoškolske ustanove na kojoj studira položio sve ispite iz prethodnih godina studija i postigao prosečnu ocenu najmanje 8,50 i koji ima prebivalište na teritoriji Republike Srbije.

Stipendija se dodeljuje bez obaveze vraćanja i isplaćuje se u mesečnom novčanom iznosu koji utvrđuje ministar za svaku školsku godinu.
Visina učeničke stipendije utvrđuje se najmanje u iznosu učeničkog kredita.
Visina studentske stipendije utvrđuje se najmanje u iznosu studentskog kredita.
Ministarstvo raspisuje konkurs za dodelu stipendija najkasnije tri meseca pre početka školske godine.
Konkurs iz stava 6. ovog člana sadrži naročito: uslove za dodelu učeničke, odnosno studentske stipendije, potrebne dokaze, rokove za prijavljivanje na konkurs i odlučivanje o dodeli stipendije.
Rang listu za dodelu stipendije utvrđuje komisija Ministarstva.
Odluku o dodeli stipendije donosi ministar.
Odluka iz stava 9. ovog člana konačna je.
Ministarstvo vodi evidenciju o odobrenim stipendijama.
Na osnovu odluke iz stava 9. ovog člana učenik, njegov roditelj ili staratelj, odnosno student zaključuje ugovor o stipendiji sa Ministarstvom, kojim se bliže uređuju prava i obaveze u vezi sa korišćenjem stipendije.
Pravo na učeničku, odnosno studentsku stipendiju po odredbama ovog zakona nema učenik, odnosno student koji je pravo na učeničku, odnosno
studentsku stipendiju ostvario u skladu sa odlukom nadležnog organa jedinice lokalne samouprave.
Učenik, odnosno student za koga se utvrdi da je zloupotrebom ostvario pravo na učeničku, odnosno studentsku stipendiju – trajno gubi pravo na učeničku, odnosno studentsku stipendiju.
Bliže uslove, kriterijume za utvrđivanje redosleda, način ostvarivanja prava na učeničku, odnosno studentsku stipendiju i način vođenja evidencije o odobrenim stipendijama, propisuje ministar.

Pravo učenika i studenata na odmor i oporavak
Član 12.
Učenik, odnosno student koji ispunjava opšte uslove iz člana 4. ovog zakona ima pravo na odmor i oporavak u učeničkom, odnosno studentskom odmaralištu (u daljem tekstu: odmaralište) u skladu sa ovim zakonom.
U odmaralištu iz stava 1. ovog člana obezbeđuju se: smeštaj, ishrana, odmor i oporavak učenika, odnosno studenata.
Ministarstvo raspisuje konkurs za ostvarivanje prava na odmor i oporavak učenika i studenata.
Odluku o ostvarivanju prava iz stava 3. ovog člana donosi komisija koju formira ministar.
Na odluku komisije učenik, njegov roditelj ili staratelj, odnosno student ima pravo da podnese žalbu ministru u roku od osam dana od dana dostavljanja odluke.
O žalbi iz stava 5. ovog člana odlučuje ministar u roku od 15 dana od dana prijema žalbe.
Odluka iz stava 6. ovog člana konačna je.

Studenti sa posebnim potrebama koji konkurišu za odmor i oporavak, pored redovne dokumentacije, prilažu potvrdu od nadležne zdravstvene ustanove iz mesta studiranja.
Bliže uslove, kriterijume za utvrđivanje redosleda i način ostvarivanja prava učenika i studenata na odmor i oporavak, visinu učešća korisnika prava u troškovima odmora i oporavka i druga pitanja od značaja za ostvarivanje prava na odmor i oporavak učenika i studenata, propisuje ministar.
Pravo na kulturne, umetničke, sportske i rekreativne aktivnosti i informisanje

Član 13.
Radi postizanja boljeg uspeha u učenju i skladnog razvoja ličnosti učenika, odnosno studenta, ustanova organizuje kulturne, umetničke, sportske i rekreativne aktivnosti i informisanje u skladu sa ovim zakonom, a za učenike i u skladu sa programom vaspitnog rada.
Poseban oblik aktivnosti učenika iz stava 1. ovog člana jesu takmičenja – regionalna i republička.
Bliže uslove i način ostvarivanja prava iz st. 1. i 2. ovog člana propisuje ministar.

Pohvale i nagrade učenika u ustanovi
Član 14.
Učenik koji se ističe svojim radom i aktivnostima u ustanovi pohvaljuje se i nagrađuje.
Pohvale i nagrade dodeljuje pedagoško veće ustanove.
Opštim aktom ustanove bliže se uređuju uslovi i način dodeljivanja pohvala i nagrada učenicima.

Obaveze i odgovornosti učenika i studenata u ustanovi…