Ko je imao sreće da se jutros probudi u Beogradu, može se smatrati da je za danas dovoljno postigao u životu. Svako dalje insistiranje na još nečemu, bilo bi neskromno.

Duško Radović

Ovaj snimak Beograda govori više od milion reči…

U Beogradu treba posetiti puno lepih mesta, i znamenitosti,  izabrali smo neke od njih:

Konak kneginje Ljubice

Konak kneginje Ljubice predstavlja jedan od najreprezentativnijih sačuvanih primera gradske arhitekture iz prve polovine HIX veka u Beogradu. Sagrađen je 1829 – 1831. godine kao zvanična rezidencija kneza Miloša Obrenovića, po idejama i pod nadzorom Hadži Nikole Živkovića, prvog neimara obnovljene Srbije. Novi konak je trebalo da posvedoči o narasloj ekonomskoj moći i učvršćenoj vlasti Miloša Obrenovića posle dobijanja Hatišerifa 1830. godine. Knez je retko boravio u ovoj zgradi koja je bila veoma blizu tvrđave u kojoj su se nalazili Turci pa se zato u konak uselila kneginja Ljubica sa sinovima.

Konak je smešten u središte prostranog dvorišta, okružen zelenilom i ograđen visokim zidom. U spoljašnje dvorište ulazilo se kroz kolsku kapiju, a prostrana unutrašnja bašta orijentisana je prema Kosančićevom vencu. Glavna fasada konaka, kojom dominira erker divanhane, okrenuta je prema reci Savi. Podrum je pokriven svodovima, prizemlje i sprat su zidani u opeci i bondruku. Nad četvorovodnim krovom pokrivenim ćeramidom uzdiže se osmostrano kube. Prizemlje i sprat konaka imaju središnji hol oko kojeg su raspoređene ostale odaje. Divanhana u prizemlju je orijentisana prema bašti, a druga divanhana, smeštena na spratu, okrenuta je prema ulici. Konak kneginje Ljubice ima odlike gradskih kuća podignutih u duhu balkanske arhitekture, dok su u detaljima arhitektonske obrade fasada vidni uticaji evropskih stilova.

Konak je više puta menjao namenu, a danas se u njemu nalazi deo zbirke Muzeja grada Beograda.

Zoološki vrt

Beogradski zoološki vrt je nastao 1936. godine. Osnovao ga je tadašnji gradonačelnik, industrijalac, gospodin Vlada Ilić. Svečano je otvoren na Petrovdan – 12. jula. Ubrzo po otvaranju, Beogradski zoološki vrt postao je jedno od najomiljenijih mesta na koje su Beograđani dolazili. Više puta je ugostio i članove kraljevske porodice Karađorđević. Prvi stanovnici vrta su bili: lavovi, leopardi, beli i mrki medvedi, vukovi, makaki i mangabej majmuni, antilope, bivoli, zebui, mufloni, jeleni, srne, rode, ždralovi, paunovi, fazani, sove, pelikani i papagaji.

Kada je formiran, Zoološki vrt je zauzimao prostor nešto veći od tri i po hektara da bi, vrlo brzo, bio proširen na sedam, a zatim, izgradnjom restorana „Kalemegdanska terasa“ i pripajanjem jednog dela Donjeg grada, čak na nešto više od četrnaest hektara i na toj površini je dočekao i Drugi svetski rat. Međutim, tokom Drugog svetskog rata Vrt je dva puta bombardovan: najpre 1941. od strane nemačkih fašista, a zatim i saveznika 1944. godine. Skoro ceo životinjski fond je uništen. Zbog razaranja i drastično smanjenog broja eksponata, površina Vrta se posle rata, nažalost, svela na oko sedam hektara koliko i danas zauzima.

Pionirski park

Nekadašnja Dvorska bašta porodice Karađorđević je nakon Drugog svetskog rata, 1945. godine preuređena u gradski park koji je 1952. godine zbog česme izgrađene u samom parku, posvećene pionirima preimenovan u Pionirski park. Prostire se na 3.6 hektara i predstavlja jedinstevnu prirodnu oazu sa istorijsko-kulturnim spomenicima u samom centru grada.

U Pionirskom parku se nalazi Stari dvor – Skupština grada Beograda i Novi dvor odnosno sedište predsednika Republike Srbije. Nobelovac Ivo Andrić ima svoj spomenik u parku, a potez oko spomenika se zove Andrićev venac. Spomenik Nadežde Petrović se takođe nalazi u ovoj uređenoj zoni. Važan istorijski spomenik, Osmatračnica sa Kajmakčalana je smešten na sam kraj parka koji je okrenut Narodnoj skupštini i Bulevaru kralja Aleksandra. Pionirska česma, fontana “Devojka sa krčagom”, 73 klupe i prostor za decu sa rekvizitima oplemenjuju veličanstveni park. Od 2005. u okviru parka je dostupna i podzemna garaža na tri nivoa.

Pionirski park se smatra jednim od najlepših parkova u Beogradu, a zelenilo koje se redovno održava posebno doprinosi ovoj tituli. Retke biljne vrste, hrast stariji od dvesta godina, četinarsko drveće sa domaćim i stranim poreklom i niski dekorativni zasadi zajedničkim doprinosom čine park autentičnim zelenim rajem u glavnoj gradskoj zoni.

Aleksandar Karađorđević je postao prvi čovek države 1842. godine. Međutim, nije imao svoj dvor. U tu svrhu je kupljena vila sa velikim dvorištem na Terazijama. Tokom njegove vladavine, do 1934. godine prostor oko vile je bio opasan visokim zidinama. Nakon oslobođenja Beograda, 20. oktobra 1944. godine, zidovi su porušeni, a park je postao centralno mesto okupljanja i Beograđana ali i svih koji su dolazili u grad.

Park Tašmajdan

Tašmajdan na kome su se odigrali mnogi istorijski događaji, ujedno je centralni gradski park lepo uređen sa mnogim sadržajima za decu i mlade. Naziv Tašmajdan potiče od Turaka, od reči taš što znači kamen i majdan što znači rudnik. Odatle se odlamao kamen od najstarijih vremena o čemu svedoče sarkofazi za rimske stanovnike varoši, koji su ga nastanjivali pre dve hiljade godina.

Tašmajdanski park je izgrađen 1954. godine. Projekat za park su izradili arhitekte Aleksandar Đorđević i Radomir Stupar, a plan ozelenjavanja je uradio inženjer Vladeta Đorđević. Prostor Tašmajdanskog parka služio je i za izložbe skulptura posle kojih su se mnoge i zadržale u njemu. Tako se i danas u parku nalaze dela kao što su “Penjalica” Mire Sandić, “Tobogan” vajara Save Sandića, “Grozdasta forma” Milije Glišića, “Zlatna šuma” delo Mire Jurišić, “Ležeći akt” delo Angeline Gatalice. Od 1989. godine u parku se nalazi skulptura “Vepar” vajara Nikole Vukosavljevića , “Pobeda” vajara Jovana Nježića, “Asocijativna figura” i “Žena koja sedi”, Ivana Sabolića i “Kućište” Ratka Vulanovića. “Don Kihot” vajara Jovana Soldatovića je postavljen početkom devedesetih godina. Spomenik Desanki Maksimović, rad Svetlane Karović-Deranić otkriven je 2007. godine.

Tašmajdanske pećine, koje su nedavno otvorene za posetioce, kriju istoriju Beograda od pre dve hiljade godina do najsavremenijih dana, svedoče o vremenu Drugog svetskog rata kada su korišćene kao skloništa i kasnije kao jedno od prvih modernih podzemnih skloništa u Beogradu. Danas zavređuju pažnju kao spomenik ili svedok jednog prošlog vremena i predstavljaju raskošan prostor ovog grada.

Na Tašmajdanu i oko njega danas se nalaze crkva Sv. Marka (nova, građena 1931-1936), Ruska crkva (1924), Glavna pošta (1934), SRC “Tašmajdan”, hoteli “Taš” i “Metropol Palace”, kafana “Madera”, Radio-televizija Srbije, Seizmološka stanica, dečiji zabavni park.

Ada Ciganlija

Ada Ciganlija je izduženo rečno ostrvo nastalo na četvrtom kilometru reke Save od Ušća u reku Dunav. Naziv Ciganlija bi mogao predstavljati toponim keltskih reči „singa” i „lia”, koje znače ostrvo i podvodno zemljište. Naziv je dočaravao promenljivost vodostaja Save. Pri niskom to je bila Singa, pri visokom Lia. „Singalija” se vremenom pretvorilo u Ciganlija. Knez Miloš Obrenović je 1821. godine ostrvo proglasio za državno i narodno dobro, a tako je i ostalo.

Ada je očuvala svoja prirodna bogatstva koja čine dinamičan ekosistem i predstavljaju ekološku oazu. Gusta listopadna šuma u kojoj dominiraju hrastovi i brestovi, prirodno je stanište za brojne vrste ptica, pojedinih glodara, insekata, vodozemaca i gmizavaca. Još postoje delovi „netaknute prirode”, obrasli divljom vegetacijom. Upotreba plovila sa motorom na jezeru strogo je zabranjena. Potreba da se na Adi Ciganliji uredi najveća velegradska plaža, učinila je da Savsko jezero postane višenamensko. Koristi se za sport i rekreaciju. Zato je sinonim za Adu – Beogradsko more. Kupalište je jedno od najvećih i najbezbednijih u Evropi, po zvaničnim statistikama. Opremljeno je kompletnom infrastrukturom, javnim kupatilima, tuševima i česmama čija je upotreba besplatna. Oko njega se razvio urbano – sportski ambijent, ušuškan u zelenilo i travnjake, prošaran pešačkim i biciklističkim stazama od čvrstog materijala. Sa više od 50 sportskih terena, Ada je najveći sportski centar u Beogradu, sa jedinstvenim sadržajem.

Ugostiteljsku ponudu ostrva čine 70 restorana u rustičnom stilu, raspoređenih oko jezera i desetine splavova – restorana na Savi. Posebnu čaroliju doživljavaju vlasnici i posetioci splavova – kućica za odmor. Na samom ostrvu, nalazi se „Ada Safari”, manje jezero poribljeno šaranom, na kojem se redovno održavaju ribolovačka takmičenja. Letnja sezona je vreme kada naročito oživljava scena, gde se održavaju zabavni i kulturni programi i spektakli.

Na ulazu na Adu Ciganliju nalazi se parking prostor za hiljadu vozila, a u Čukaričkom rukavcu smešten je zimovnik za čamce – marina „Ada Ciganlija”. U planu je čišćenje rukavca i izgradnja nove moderne marine koja će ispuniti svetske standarde. Do Ade Ciganlije se može stići biciklističkom stazom uz desnu obalu Save od Ušća. Od Bloka 70 na Novom Beogradu celoga dana radi prevoz čamcima, a postoje i redovne autobuske linije Gradskog javnog prevoza.

Trg republike

Glavni gradski trg obuhvata prostor između “Gradske kafane”, bioskopa “Jadran”, Narodnog pozorišta i Centralnog kluba Vojske Srbije. Sadašnji trg formiran je posle rušenja Stambol-kapije (1866) i podizanja zgrade Narodnog pozorišta (1869).

Stambol-kapija, koju su sagradili Austrijanci početkom 18. veka, nalazila se između spomenika knezu Mihailu i Narodnog pozorišta. To je bila najveća i najlepša kapija u vreme dok je grad bio opasan šancem. Kroz nju je vodio put za Carigrad (Istanbul) po kome je i dobila ovaj naziv. U narodu je Stambol-kapija ostala zapamćena po tome što su Turci na prostoru ispred nje vršili egzekuciju “sirotinje raje” nabijanjem na kolac. Prilikom zauzimanja Beograda (1806) pred ovom kapijom smrtno je ranjen Vasa Čarapić, poznati vojskovođa iz Prvog srpskog ustanka. U spomen na ovaj događaj ulica u blizini ovog mesta dobila je njegovo ime, a podignut je i spomenik.

Posle uspostavljanja srpske vlasti i rušenja Stambol-kapije, prostor današnjeg Trga Republike dugo je ostao neizgrađen. Narodno pozorište stajalo je više od 30 godina kao jedina velika zgrada. Kada je 1882. podignut spomenik knezu Mihailu, počelo je postepeno urbano formiranje ovog trga. Na mestu današnjeg Narodnog muzeja bila je podignuta dugačka prizemna zgrada u kojoj se, između ostalog, nalazila poznata kafana “Dardaneli”, stecište umetničkog sveta. Zgrada je srušena da bi se na njenom mestu 1903. podigla Uprava fondova (sadašnja zgrada Narodnog muzeja). U malom parku pored Narodnog pozorišta, sve do Drugog svetskog rata, nalazili su se poznata kafana i bioskop “Kolarac” (zgrada je bila vlasništvo trgovca i dobrotvora Ilije Milosavljevića Kolarca). Palata “Riunione”, u kojoj se nalazi bioskop “Jadran”, sagrađena je 1930. godine.

Na prostoru današnjeg Doma štampe, sve do Drugog svetskog rata, stajale su stare prizemne i jednospratne zgrade sa trgovačkim radnjama. Većina ovih zgrada porušena je prilikom nemačkog bombardovanja 6. aprila 1941. godine. Posle Drugog svetskog rata uklonjene su tramvajske šine (između dva rata ovde je bila tramvajska okretnica) i premešten skver na kojem su kratko vreme posle oslobođenja bili grobnica i spomenik borcima Crvene armije palim u borbi za oslobođenje Beograda 1944. (njihovi posmrtni ostaci preneseni su na Groblje oslobodilaca Beograda). Kasnije je podignuta i najveća zgrada na ovom trgu, Dom štampe, u kojoj se nalaze “Gradska kafana” i Međunarodni pres-centar.

Beogradska tvrđava

Nalazi se na grebenu iznad ušća Save u Dunav, strateški važnoj poziciji poslednjeg uzvišenja na Balkanskom poluostrvu koje kontroliše prilaz Panonskoj niziji i plovidbu rekama. Zbog svog pograničnog položaja tokom istorije mnogo puta je rušena, ponovo građena i dograđivana, tako da su danas jedva vidljivi tragovi najstarijih delova tvrđave izgrađenih krajem 1. veka nove ere za potrebe IV legije rimskog carstva – “Flavia Felix”. Današnji oblik zidina formiran je krajem 18. veka, s tim što je najveći deo građevina i zgrada koje su postojale u okviru tvrđave srušen u raznim ratovima. Kompleks Beogradske tvrđave čine Gornji grad, Donji (ili Vodeni) grad i park Kalemegdan.

Gornji grad je srce tvrđave, poslednja odbrana Beograda i mesto gde su živeli zapovednici grada. U doba Rimskog carstva imao je pravougaoni oblik, u toku srednjeg veka njegova se površina značajno proširuje ali su zidovi i dalje paralelni, sa brojnim kulama za strelce. Zbog pojave i razvoja artiljerije, Gornji grad se proširuje i utvrđuje novim sistemom zidova sa trouglastim ravelinima i bastionima. U Gornjem Gradu se nalaze: Spomenik Pobednik, Veliki ili Rimski bunar, Česma Mehmed paše Sokolovića, Spoljna Stambol kapija, Veliki ravelin, Zgrada straže na Velikom ravelinu, Karađorđeva kapija, Unutrašnja Stambol kapija, Vojni muzej, Sahat kula, Sahat kapija, Barokna kapija, Grob Damad Ali-pašino turbe, Mala kapija Gornjeg grada, Kralj kapija, Spomen ploča odbrane od Turske, Defterdarova Kapija, Spomenik despotu Stefanu Lazareviću, Despotova kapija sa Dizdarevom kulom, Kompleks Zindan kapije i Leopoldova kapija.

U Donjem gradu se u srednjem veku nalazilo gradsko naselje sa kućama, crkvama, trgovima i pijacom. Jedan deo je zauzimala i luka za trgovačke i ratne brodove. Ulaz u luku je tokom opsada zatvaran lancem. Današnje zelene površine u Donjem gradu pokrivaju bogat materijal za neka buduća arheološka istraživanja. Skoro svi objekti koji su postojali u Donjem gradu su srušeni ili spaljeni u raznim osvajanjima i bombardovanjima grada. U Donjem gradu nalaze se: Kula Nebojša, Veliki barutni magacin (Barutana ), Crkva Ružica, Crkva Svete Petke, Kosturnica branilaca Beograda, Jakšićeva kula, Amam – staro tursko kupatilo, Vidin kapija, Kapija Karla VI, Vojna kuhinja i Bastion Svetog Jakova.

Park Kalemegdan je uređen krajem 19. veka na brisanom prostoru između Beogradske tvrđave i gradskog naselja koji je služio da se osmotri neprijatelj, a tu je takođe bila i pijaca robova i gubilište u osmansko doba. U parku se nalaze: Beo Zoo Vrt, Spomenik zahvalnosti Francuskoj, Paviljon Cvijeta Zuzorić, Spomen obeležje predaje ključeva, Fontana Ribar, Muzički paviljon, Malo i Veliko Stepenište, Grobnica narodnih heroja, Japanska česma, Mali Kalemegdan, Skulptura Genije smrti, Fontana Buđenje, Skulptura Umorni borac, Skulptura Partizan sa decom, Spomenik Branku Radičeviću, Spomen-bista Marku Miljanovu, Spomen – bista Jaši Prodanoviću, Spomen – bista Jovanu Skerliću, Spomen – bista Jovanu Subotiću, Spomen – bista Ivanu Goranu Kovačiću, Spomen – bista Jovanu Gavriloviću, Spomen – bista Đuri Daničiću, Spomen – bista Vojislavu Iliću, Spomen – bista Đuri Jakšiću, Spomen – bista Simeonu Roksandiću, Spomen – bista Janku Veselinoviću, Spomen – bista Milošu Crnjanskom, Spomen – bista Milošu N. Đuriću, Spomen – bista Borisavu Stankoviću, Spomen – bista Aleksi Šantiću, Spomen – bista Jovanu Dučiću; Spomen – bista Kosti Taušanoviću; Spomen – bista Stevanu Mokranjcu; spomen – bista Radoju Domanoviću.

Saborna crkva

Saborna crkva u Beogradu predstavlja nepokretno kulturno dobro i od 1979. godine ima status spomenika kulture od izuzetnog značaja. Izgrađena je na mestu nekadašnje stare crkve posvećene Svetom Arhanđelu Mihailu. Simbol istorijske kulturne baštine još od prve polovine 19. veka predstavlja crkveni, upravni i kulturni centar srpskog Beograda. Smatra se da je upravo ova crkva imala veliku ulogu u periodu oslobađanja prestonice od viševekovnog turskog ropstva.

Dokumenta u kojima se spominje datiraju još iz 1717. godine kada je Austrija vladala Beogradom. Tokom austrijsko-turskih nemira, crkva je pretrpela potpuno oštećenje i 1763. godine je doneta odluka da se sruši do temelja. Mitropolit Mojsije Petrović je pokrenuo izgradnju sa novim ikonostasom. Nažalost, izgorela je u požaru 1798. godine. Do 1813. godine je bila otvorena kada su je Turci ponovo oskrnavili i opljačkali. Nakon Drugog svetskog rata crkva se adaptira i prepravlja.

Dugo se polemisalo o tome ko je arhitektonski autor crkve, međutim, sačuvana dokumenta nesumnjivo govore da su je gradili majstori iz Pančeva, a po projektu Fridriha Adama Kverfelda. Ikone na ikonostasu, pevnicama, tronovima, predikaonici i na zidovima je naslikao Dimitrije Avramović, predvodnik srpskih slikara, dok je ikonostas delo vajara Dimitrija Petrovića.

Saborna crkva je druga najstarija crkva u Beogradu i pripada najvećim crkvenim građevinama izgrađenim u Kneževini Srbiji. Osim slikarskih dela neprocenjive vrednosti i impozantnog ikonostasa, ovde se nalazi unikatna riznica predmeta primenjene umetnosti poput zlatarskih i drugih dela koje predstavljaju kulturno nasleće od velikog istorijskog značaja. Prvo beogradsko pevačko društvo je osnovano 1853. godine, pri Sabornoj crkvi i aktivno je i dan danas. Ovim crkvenim horom su dirigovali najznačajniji kompozitori srpske muzike kao što je Stevan Mokranjac, Josif Marinković, Kornelije Stanković i drugi.

Gospodar Jevremova ulica

Gospodar Jevremova ulica je jedna od tipičnih beogradskih muzeja na otvorenom. Na ne tako velikoj površini se nalazi niz znamenitosti: Muzej Vuka i Dositeja, Centar za kulturu “Stari grad”, Kuća trgovca Mihajla Đurića, Muzej pozorišne umetnosti, Kulturni centar “Dom porodice Pavlović”, Kuća vajara Dragomira Arambašića, Zgrada Jugovićeve Velike škole, Jevrejska opština, Muzej fresaka i Bajrakli džamija.

Na samom početku ulice, na broju dva odavno smestila impoznatna građevina sa specifičnom kupolom na vrhu koju je projektovao inženjer Milan Sekulić. Upečatljiv “graditelj” Beograda je osmislio i Palatu Albanija, Ruski car i još nekoliko čuvenih zdanja. Izgrađena 1931. godine, za Đuru Varešeka, imućnog Čeha.

Milan Stefanović, kraljevski juvelir i časovničar je bio sledeći vlasnik koga je nakon oslobođenja grada, 1944.  godine, zbog političkih razloga tadašnja vlast izbacila iz sopstvene imovine. U zgradi nezvaničnog naziva “Palata na Dorćolu” su živele mnoge poznate ličnosti – Bane Lukić, Koen, Oskar Davičo. Pretpostavlja se da su se tokom Drugog svetskog rata ovde stacionirale porodice Nemačke vojske. Zgrada predstavlja kulturno dobro za koje je zadužen Zavod za zaštitu spomenika kulture.

Naziv je dobila po najmlađem bratu Miloša Obrenovića, Jevremu. Osim što je poticao iz čuvene porodice, bio je general-major, gubernator, nadzornik javnih građevina, upravnik Vojno-policijske kancelarije, predsednik Državnog saveta, član Namesničke vlade i prvi donator knjiga beogradskoj biblioteci.

Hram Svetog Save

Tokom pet vekova pod turskim ropstvom, narodu Srbije je najveća uvreda učinjena 1594. godine, kada su turski okupatori telo Svetog Save, koje je počivalo u manastiru Mileševi (umro 1235.godne), doneli u Beograd i spalili na Vračaru. Tek par decenija po definitivnom oslobođenju od turske okupacije, 1895. godine, stotinu najuglednijih građana tadašnjeg Beograda, na čelu sa mitropolitom Mihajlom, osnova Društvo za podizanje hrama Svetog Save na Vračaru, na mestu na kojem su spaljene njegove mošti.

Gradnja hrama počinje 1935. godine, ali je bombardoovanje Beograda od strane Nemaca – 6. aprila 1941., zaustavilo gradnju nakon postavljenih temelja i gradnje dva zida, visine 7 i 11 metara. Uništavanjem organizacije gradilišta i kancelarija preduzeća za izgradnju, useljavanjem auto-parka nemačke vojske u prostor unutar zidova Hrama i pljačkom imovine Društva, zamire svaka pomisao o gradnji Hrama. Društvo za podizanje hrama Svetog Save prestaje da postoji.

1958. godine, patrijarh German obnavlja ideju o podizanju hrama. Nakon 88 ponovljenih molbi i isto toliko odbijanja, dozvola za nastavak gradnje je dobijena u leto 1984. Izgradnja je ponovo počela 12. avgusta 1985.

Najveće postignuće je bilo podizanje centralne kupole teške 4.000 tona. Ona je bila napravljena na zemlji, a zatim je, zajedno sa pokrivačem od bakarnog lima i velikim pozlaćenim krstom visokim 12 metara i teškim 4 tone, podignuta i postavljena na zidove. Podizanje, koje je trajalo 40 dana, završeno je 26. juna 1989. godine.

Kraljevski dvor

Kraljevski dvor na Dedinju izgrađen je u periodu od 1924. do 1929. godine, po nalogu kralja Aleksandra I, kao zvanična kraljevska rezidencija. To je velika i reprezentativna vila od belog kamena u srpsko-vizantijskom stilu.

Oko dvora su podignute pergole, parkovske terase, bazeni, paviljon i koncertna terasa. Iz dvora, koji je na grebenu brda, pruža se veličanstven pogled na Dedinje, Košutnjačku šumu, Topčider i Avalu. Kamenom popločani svečani hol ukrašen je kopijama fresaka iz Dečana i Sopoćana. Plavi salon je opremljen u baroknom stilu, a zlatni salon u renesansnom, kao i velika trpezarija. U tim prostorijama mramorni stubovi nose raskošne kasetirane drvene tavanice sa bronzanim lusterima. Ove su prostorije ukrašene dragocenim slikama, škrinjama i predmetima iz kraljevske zbirke. U istom renesansnom stilu opremljene su i prostorije velike i male biblioteke.

Muzej Jugoslavije

Muzej istorije Jugoslavije je najposećeniji muzej u Srbiji, sa preko 100.000 posetilaca godišnje. Nastao je 1996. godine spajanjem muzeja 25. maj, Memorijalnog centra Josip Broz Tito i Muzeja revolucije naroda Jugoslavije. Prostor na kome se nalazi obuhvata deo bivšeg rezidencijalnog kompleksa Josipa Broza Tita u Beogradu.

Unikatna institucija koja se bavi prikupljanjem, istraživanjem i promocijom predmeta vezanih za istoriju Jugoslavije. Muzej je sve do 2003. godine bio samostalna savezna organizacija da bi nakon ovog perioda pripao nadležnosti Republike Srbije. Titulu institucija kulture od izuzetnog značaja je stekao u aprilu 2013. godine. Muzejski kompleks obuhvata park površine 3.2 hektara i muzejski prostor od 5.252 kvadratna metra.

Kuća cveća

Kuća cveća je deo Muzeja istorije Jugoslavije i jedno je od najposećenijih turističkih mesta u Beogradu. Objekat je sagrađen je 1975. godine, kao zimska bašta za potrebe tadašnjeg predsednika Jugoslavije Josipa Broza Tita i tada je nazivan “Cvećara”. Zauzima površinu od 902 m². Pored centralnog dela u kome se nalazila fontana, okolo su bile prostorije za rad i odmor – radna i spavaća soba, salon, gostinjska soba, biblioteka i druge. Na suprotnoj strani od ulaza je otkrivena terasa sa pogledom na Beograd. Lokacija na kojoj se nalazi celokupan objekat se smatra najlepšom lokacijom u Beogradu.

Nakon Titove smrti 4. maja 1980. godine, zimska bašta je preuređena u njegovo poslednje počivalište. Tada je iz centralnog dela uklonjena fontana i sazidana grobnica, koja liči na veliku ozidanu podzemnu sobu. S obzirom na popularnost Josipa Broza Tita u to vreme, smatralo se neprimerenim da se njegovo poslednje počivalište nazove grobom ili mauzolejom, te je tako nastao naziv Kuća cveća.

Stalna postavka u Kući cveća se danas sastoji od spomen sobe sa knjigom žalosti i izložbenog dela u kome se nalaze lokalne, republičke i savezne štafetne palice koje je omladina Jugoslavija nosila povodom Titovog rođendana 25. maja, koji je slavljen kao Dan mladosti. U postavci se nalaze pisane poruke koje je Tito primio sa štafetama, fotografije nosilaca štafeta kao i svečanosti povodom Dana mladosti, maršalske uniforme i dr.

Prema evidenciji koju vode nadležni u Muzeju istorije Jugoslavije, Kuću cveća je do danas posetilo nešto manje od 20 miliona ljudi.

Knez Mihailova ulica

Knez Mihailova spada u najstarije i najznačajnije ulice Beograda i predstavlja svedočanstvo o kontinuiranom trajanju grada. Na području ulice postoje tragovi antičke civilizacije.

U vreme Rimljana, jedan od glavnih prilaznih puteva, Via cardo, protezao se trasom koja se najvećim delom poklapa sa današnjim potezom ulice Kneza Mihaila. Nema dokaza da je u srednjem veku ovo područje bilo nastanjeno. U prvoj polovini XVI veka obnovljen je stari rimski i izgrađen novi vodovod koji je išao trasom današnje ulice, čime su se stekli uslovi za nicanje naselja. U vreme turske vladavine na području današnje Knez Mihailove ulice, podignuto je pet džamija sa pratećim mahalama, od kojih su najznačajnije bile Ibrahim begova i Musala. Kada su 1717. godine osvojili Beograd, Austrijanci su otpočeli rekonstrukciju grada i dali nov izgled ulici. Tada je porušen veći broj kuća i džamija kako bi bile podignute nove zgrade, i to na građevinskoj liniji regulisane ulice koja je delila gornju varoš na srpsku, sa zapadne, i nemačku, sa istočne strane, a po odlasku austrijske vojske, na srpsku i tursku. Konačnim odlaskom Turaka iz Beograda, 1867. godine, i prihvatanjem zapadnjačkih urbanističkih uzora, otpočeo je preobražaj grada.

Na osnovu regulacionog plana iz 1867. godine koji je sačinio prvi srpski urbanista, inženjer Emilijan Josimović, profesor Liceja i Velike škole, trasirana je Knez Mihailova ulica kao najkraća veza između Tvrđave i Varoši. Period kada je Knez Mihailova ulica u Beogradu trasirana, između 1867. i 1880. godine, označava napuštanje stihijskog razvoja Beograda i višu etapu urbanizacije grada. Današnje stanje pokazuje da je ulica zadržala autentični gabarit, profile i pravac prostiranja. Građevine su nastale u jednom vremenu i imaju jedinstvene arhitektonske odlike, a upotrebljeni građevinski materijali, konstrukcije, funkcije i stilska obrada, pripadaju onom periodu evolucije beogradske arhitekture koji označava prekid sa balkanskim i usvajanje evropskih stilova u arhitekturi.

Proces evropeizacije uticao je na razvoj građanske klase i formiranje trgovačkog staleža čiji predstavnici u novoformiranoj ulici grade sopstvene zgrade i palate i otvaraju trgovačke radnje. Iako su tokom XX veka neke od zgrada koje su činile front ulice izmenjene ili zamenjene novim, Knez Mihailova je zadržala karakter reprezentativne trgovačke ulice. Krajem XX veka, od isključivo trgovačke, Knez Mihailova ulica je prerasla u kulturno središte prestonice.

Skadarlija

Skadarlija kao stari gradski ambijent predstavlja skup međusobno povezanih materijalnih i duhovnih vrednosti, nastalih u vremenskom rasponu od početka XVIII veka do danas. U periodu 1717 – 1739. godine u tom delu Beograda sagrađeni su prvi objekti, deo spoljašnjeg odbrambenog pojasa varoši Beograda koji su uslovili pravce protezanja i oblik Skadarske ulice.

Od početka XIX veka postepeno i spontano se razvijalo naselje. U tom tada perifernom delu Beograda, šezdesetih godina otvarane su male kafane u kojima su se sastajali umetnici, stvarajući specifičnu atmosferu i jedinstven duh ovog prostora. Sačuvan ambijent koji čine kriva trasa Skadarske ulice sa kaldrmom i drvoredom i starinske kuće sa poznatim kafanama još uvek postojećeg “boemskog centra” predstavlja posebnu vrednost Beograda.

Muzej Nikole Tesle

Celokupna imovina Nikole Tesle je posle njegove smrti zapakovana, zapečaćena i predata Službi za čuvanje imovine stranaca. Iz hotela Njujorker ona je preneta u “Magacine i skladišta Menhetn” u kome su se od ranije već nalazile neke Tesline stvari. Zalaganjem Save Kosanovića 1951. godine konačno su svi lični predmeti i spisi Nikole Tesle preneti u Beograd. Sava Kosanović ih je potom poklonio državi.

Upakovana u 60 različitih paketa, kofera, metalnih sanduka i bačvi, zaostavština Nikole Tesle je brodom “Srbija” uplovila u luku Rijeka septembra 1951. godine. Potom je vozom preneta u Beograd gde je smeštena na Elektrotehnički fakultet. Juna 1952. godine, sa Elektrotehničkog fakulteta, ona je preneta u “Genčićevu vilu” u kojoj se i danas nalazi Muzej.

Muzej Nikole Tesle u Beogradu je otvoren za javnost 20. oktobra 1955. godine i bio je prvi tehnički muzej u Jugoslaviji. Ovom prilikom predstavljena je stalna postavka na kojoj su posetioci mogli posmatrati verno izrađene modele po Teslinim nacrtima. Jedan od njih, možda i najčuveniji, pokazuje dejstvo obrtnog magnetnog polja. Isto ono jaje koje je zadivilo posetioce Svetske izložbe u Čikagu 1893. godine predstavljeno je i beogradskoj publici. Izloženi su i prvi Teslini indukcioni motori, maketa hidrocentrale koja ilustruje Teslin polifazni sistem prenošenja, razni generatori, transformatori i teledirigovana maketa broda. Za posetioce je danas svakako najatraktivniji Teslin transformator sa antenom na kome se zasniva fluorescentno svetlo.

Muzej Nikole Tesle je danas po svemu jedinstvena institucija nauke i kulture u Srbiji, a i u svetu. Jedini je muzej koji čuva originalnu i ličnu zaostavštinu Nikole Tesle.

Sava promenada

Sava promenada je najpopularnije letnje šetalište dužine 1,8km, sa mnogobrojnim sadržajima, među kojima se nalazi Galerija Beograda na vodi, barovi, amfiteatar ispod Brankovog mosta, park za najmlađe, a celom dužinom je i biciklistička staza koja se proteže od 25. maja do Ade Ciganlije. Restoran Savanova je nezaobilazan za popodnevni ručak, ili večeru pored reke.

Srce Savamale je od skoro bogatije za moderan kej koji je izgrađen u delu grada poznat kao Beograd na vodi. Šetalište je ukrašeno umetničkim motivima i predstavlja novu turističku atrakciju grada. Zbog odlične pozicije za kratak period je postalo veoma popularna gradska promenada koju strani gosti obavezno posete tokom boravka u prestonici, a rezidenti Beograda svakodnevno istražuju savremen sadržaj zbog kojeg šetnja uz reku dobija sasvim drugu dimenziju.

Savaplej je kompleks namenjen dečjim aktivnostima i sadrži igrališta. Teren za odbojku na pesku, teretana na otvorenom i prostor za rekreaciju i osveženje su samo početak svega što će se ovde izgraditi. Veličanstveni mural koji je postavljen u zoni sa amfiteratrom naglašava izuzetnu estetiku, a uskoro se očekuje postavljanje klupa i kapija izrađenih od šina koje su godinama bile na mestu današnje Save promenade.

Savu promenadu su izgradili lokalni izvođači radova po projektu arhitekte koji dolazi iz Los Anđelesa. Gerdo Akino se uspešno bavi pejzažnom arhitekturom i prema njegovom projektu, šetalište će biti usko ali dugo i prepuno hlada. Ideja je da se na svakih 50 metara na promenadi nalazi nešto novo i drugačije, kako je arhitekta nazvao, “ključne tačke”. Prva tačka je bliži kontakt sa rekom i vidikovac. Dizajnirana je plutajuća platforma na reci i predstavlja drugu tačku. Tehno kutak je treća tačka. Eksperti sa domaćeg terena su dizajnirali velike skulpture u obliku drveta na kojima mogu da se pune telefoni i pristupi internetu, a sigurno je da će ova, treća tačka privući veliki broj posetilaca. Svaka tačka priča svoju priču, a suština je da svako ko se zadesi na Savi promenadi pronađe sve što mu je potrebno.