Crna Gora

Ulcinj

Ulcinj se nalazi na krajnjem južnom delu jadranskog primorja i prvi je veliki grad na Jadranu nakon prolaska kroz Otranska vrata. U zaleđu mu se nalazi planina Rumija, izlazi na reku Bojanu i Šasko jezero, a pripadaju mu i najduže peščane plaže u celoj Evropi.

Istorijat Ulcinja

Osnivanje Ulcinja vezuje se za nastanak ilirskog plemena Ardijeja u 5. veku pre nove ere. O istoriji dugoj 2.500 godina svedoče zid i bedem na severnoj strani Starog grada, kao i mnogi predmeti materijalne kulture koji su pronađeni tokom iskopavanja.

Malo je pisanih istorijskih podataka o antičkom Olciniumu – pominju za poznati rimski istoričari Tit Livije i Plinije Stariji. Gruzinski naučnici smatraju da postoji etimološka mogućnosti da je naziv Ulcinj nastao od – Olchinium, koji je nastao od Colchinium, i dalje Colchis (grčki), pa Quilha – Qulha (urartski). Međutim, nemački ilirolog A. Majer smatra da je naziv izveden od indoevropske osnove – ulkas, što znači – vuk, sa čime se na neki način slaže i hrvatski jezikoslovac Petar Skok, koji ime Ulcinj povezuje sa albanskom reči ujk, što takođe znači vuk, koji je i ime totemske životinje grada.

Vizantijska imperija je nekoliko vekova upravljala Ulcinjem. Ulcinjska episkopija se po prvi put spominje u buli pape Zaharija iz 743. godine, a kao arhiepiskopija 1089. godine. Najstarija ulcinjska crkvica, koja se nalazi u južnom delu Starog grada, izgrađena je na početku 9. veka. U periodu pod Nemanjićima (od 1183. godine) Ulcinj doživljava uspon i postaje jedan od najznačajnjih trgovačkih primorskih centara srpske države.

Tokom 150 godina pod Mletačkom republikom Ulcinj dobija potpuno novi izgled, a novi gospodari su gradili pedeme, bastione i reveline kojima su zamenjivane stare kule, kao i gradska vrata i palate gospodara grada, knezova i kapetana. Kada su Osmanlije zauzele Ulcinj 1571. godine, grad doživeo najveći preobražaj do tada – promenjen mu je geostrateški položaj, potrebe Imperije, kao i brojni ratovi, doneli su sa sobom potpuno drugačije uslove života za Ulcinjane.

Tokom 20. veka Ulcinj je doživljavao i padove i uspone u svoj razvijanju. 30-tih godina 20. veka, kada je izgrađena Solana i brojni hoteli, Ulcinj je povratio nešto svoje slave i ponovo bio deo privredne i turističke ponude zemlje. Međutim, Drugi svetski rat je to brzo promenio. Tek 20-tak godina nakon završetka rata Ulcinj je ponovo izgrađen, a niz modernih hotela i uređenih plaža učinio je da ovaj grad ponovo bude jedna od najposećenijih turističkih destinacija u ovom delu Jadrana.

Kako do Ulcinja?

Najbliži granični prelazi kojima se stiže do Ulcinja:

iz Srbije – Vuče, Dračenovac, Dobrakovo, Čemerno

iz republike Hrvatske – Debeli brijeg, Kobila

iz Bosne i Hercegovine – Metaljka, Šula, Šćepan Polje, Krstac, Nudo, Vratićenovići, Iliono Brdo, Sitnica

iz Republike Albanije – Sukobin, Božaj, Grnčar

Najbliži aerodromi se nalaze u Podgorici i Tivtu:

Aerodrom Golubovci u Podgorici udaljen je 95 kilometra od Ulcinja, dok je Aerodrom Tivat na 84 kilometra.

Ulcinjska legenda

Svaki grad ima svoje priče i legende, ali i prepoznatiljive istorijske događaje, slavne ličnosti i slično. Ulcinjska legenda vezana je za mnogobrojne gusarske priče. Poznato je da je Ulcinj vekovima bio gusarsko gnezdo, a od 14. veka ovde su se naseljavali gusari iz Malte, Tunisa i Alžira, koji su predstavljali strah i trepet na moru. Piratske bande su napadale razne trgovačke brodove i pljačkali ih, ne poštujući nikakve zakone osim svojih.

Od brojnih gusarskih legendi i danas je najpopularnija među Ulcinjanima – legenda o čuvenom piratu Lika Ceni – koji je bio najčuveniji gusarski starešina. Svakodnevno je sa svojom piratskom vojskom napadao razne trgovačke brodove, a ponekad i čitave flote. Jednom je potopio brod na kom su se nalazili hodočasnici koji su se vraćali iz Meke. Za ovaj tragičan događaj čuo je i turski sultan koji je naredio da se Lika Ceni pronađe i zatvori u tamnicu. S obzirom na to da je sultan ponudio i veliku novčanu nagradu za onoga ko ga uhvati ili ubije, mnogi su započeli traganje za njim. Međutim, na moru se pojavio još jedan veoma opasan gusar – Lambro ili Aralampija, kako su ga drugačije zvali, koji je ubrzo posato prava “morska neman” za mnoge brodove i flote. Ovaj opasni gusar, rodom iz Grčke, takođe se našao na Sultanovoj listi i ko god ga nađe ili ubije dobiće veliku novčanu nagradu.

S obzirom na to da nikako nije mogao da ubije ili uhvati Lanbra, Sultan je odlučio da pošalje poruku Lika Ceniju i da mu oprosti sve ukoliko uspe da ubije Lambra. Nakon dvoboja između dva gusara, Lambro je ubijen, a Lika Ceni nagrađen titulom kapetana.

Migel de Servantes u Ulcinju

Istorijski je dokazano da je poznati španski pisac Migel de Servantes bio u svojoj mladosti rob ulcinjskih gusara. Njegovo poznato delo “Don Kihot”, jedno je od dokaza da je upravo ovaj pisac bio u zarobljeništvu u Ulcinju, odnosno Starom gradu koji je i tada, kao i danas, nosio ime Dulcinjo. Dulčineja od Toboza, glavna junakinja njegovog dela, zapravo je Ulcinjanka.

Servantes je u roblje dopao 1575. godine, “kada su tri ulcinjska leuta pod komandom strašnog kapetana Arnauta Mamija napali neku špansku fregatu u Sredozemnom moru. U krvavom obračunu, gusari su savladali ratoborne Špance i brod sa zarobljenicima dovezli u svoju luku. Među zarobljenicima pronađen je i jedan sa posebnom preporukom španskog kralja. To je značilo da se radi o vrednom robu, za koga je, prema proceni vlasnika, trebalo uzeti dosta zalata” – navodi se u jednom od istorijskih tekstova.

Ponašanje ovog roba praćeno je sa posebnom pažnjom. Svi su primetili kako on stalo razmšlja i noću ostaje dugo budan kako bi zapisivao svoje misli. Danju je uvek pevao, što je privlačilo devojke koje su izlazile na prozore da ga slušaju. Kada je izlazio u šetnju dozvoljenim stazama uvek ga je pratila jedna devojka, pa se između dvoje mladih rodila ljubav. Kada je, posle nekoliko godina, jedan stranac uz veliku količinu novca, oslobodio Servatesa robovanja, on je sa sobom poveo i lepu Dulčineju, odnosno Ulcinjanku.

Šta posetiti u Ulcinju?

Stari grad u Ulcinju je jedna od najstarijih arhitektonsko-urbanističkih celina ne samo u ovom gradu, već i na celoj Jadranskoj obali. Tu se već 25 vekova prepliću mnoge kulture, smenjuju civilizacije, a svako za sobom ostavlja neki trag koji je vidljiv i danas. Predstavlja antički grad sa srednjevekovnim, uskim i krivudavim ulicama, kamenim kućama renesansnog i baroknog stila, ali i nizom vrednih građevina iz osmanskog perioda. Najstariji ostaci bedema Starog grada potiču još iz ilirskog perioda, kada je grad u 6. veku dobio dve kapije: donju (istočnu) u koju se u Grad ulazi sa mora i gornju (zapadnu) za ulazak u Grad sa kopna.

Kula Balšića – predstavlja najviše zdanje kako Starog grada tako i cele okoline. Pripadala je moćnoj porodici Balšić iz okoline Skadra, čija je predstonica bio Ulcinj krajem 14. i početkom 15. veka. Sa sve tri strane visoka kula ima pogled na more, a predstavlja najreprezentativniji objekat srednjevekovne gradnje u Crnoj Gori. Danas služi kao galerija ili prostor u kom se održavaju brojne pesničke večeri.

Palata i Dvori – “Palata Venecija” nekada je bila rezidencija mletačkog upravnika Ulcinja, a i kasniji upravitelji su ovaj objekat koristili kao dvor. Nedaleko od palate, na južnom platou Starog grada nalazi se zdanje “Dvori Balšića”, koji, kao i “Palata Venecija” predstavlja ugodan i ekskluzivan smeštaj za boravak gostiju.

Pijaca robova – nalazise ispred crkve-džamije u Starom gradu. Ograđen je voltovima gde je od sredine 17. veka služio za prodaju robova koje su zarobljavali ulcinjski gusari. Većina robova bili su iz Italije i Dalmacije, a ulcinjski gusari su uglavnom pljačkali bogate vile na obalama Apulije i Sicilije, da bi sa sobom odvodili njihove vlasnike i prodavali ih kao robove. Međutim, od sredine 18. veka robovi su uglavnom kupovani na obalama severne Afrike, a u Ulcinju su postajali slobodni građani koju su se bavili zemljoradnjom i pomorstvom.

Borova šuma – prostire se od Male plaže prema istoku, dužinom od dva kilometra i predstavlja prelepo šetalište. Ovde se nalazi “Ženska plaža” puna sumporovih izvora zbog čega predstavlja eliksir za nerotkinje. Borova šuma preporučuje se i ljudima obolelih od astme jer blagotvorno deluje na respirativni sistem, a i odlično je mesto za opuštanje i uživanje u prirodi.

Uvala Valdanos – proglašena je Spomenikom prirode, a krasi je plaža duga 376 metara i oko 18.000 stabala masline prosečne starosti oko 800 godina. Upravo se na ovom mestu održava i Maslinada kao najveći spomenik maslinarstvu u Crnoj Gori. Do uvale Valnos se stiže magistralnim putem iz Ulcinja.

Velika plaža – najveća plaža na Jadranu, duga nekoliko kilometara, u potpunosti je prekrivena sitnim peskom – kako na obali tako i na morskom dnu. Zbog veoma delotvornog zdravstvenog svojstva preporučuje se ležanje na njemu pre svega onima koji imaju problema sa ekstremitetima, išijasom, reumom i slično. Nedirnuta priroda Velike plaže i neverovatni zalasci Sunca iznad otvorenog mora samo su neki od razloga za posetu ovom mestu.

Ada Bojana – reka Bojana izvire iz Skadarskog jezera, duga je 44 kilometara, a po količini vode koju unosi u more treća je na Mediteranu, odmah posle Nila i reke Po. Predstavlja prirodni rezervat biljnog i životinjskog sveta, a u njenoj delti otkrivene su čak 143 vrste riba. Zanimljivo je to da se dno reke Bojane, pre njenog ulica u more, nalazi na dva metra ispod nivoa mora, a njeno korito, počevši od ušča, nalazi se ispod nivoa mora na dužini od 36 kilometara uzvodno. Takođe, u njenom koritu nalaze se i morska, slana i slatka rečna voda.

Postoji legenda da je 1858. godine na ušću reke Bojane potonuo veliki brod čije su olupine spojile do tada dva manja ostrva koja su se tu nalazila. Upravo je tako, prema predanju, nastala Ada Bojana. Dve od tri obale Ade zapljuskuje rečna voda, dok je sa treće strane more. Plaža duga tri kilometra, sitan pesak, tišina i udaljenost gradske vreve svakako su velike prednosti ovog mesta, koje je jedno od turistički najposećenijih na Crnogorskom primorju. Osim toga, Ada Bojana je poznata i po nudističkoj plaži, ali i aktivnom sportu gde je moguće oprobati se u nekom od sportova na vodi, odbojci na pesku, ali mnogim ekstremnim sportovima.

Stari grad Šas (Svač) – nalazi se na vrhu brećuljka severno od Šaskog jezera, sa pogledom na deltu Bojane. Prema istorijskim podacima, prvo naselje na ovoj teritoriji datira iz 4. veka pre nove ere i osnovali su ga Iliri iz plemena Labeati, koji su živeli oko Skadarskog jezera. Tokom srednjeg veka Svač je dostigao vrhunac u svom razvoju, a po veličini je nadmašio i Kotor. Prema legendi, Svač ima crkava koliko i dana u godini, ali su do danas pronađeni ostaci samo 15-tak crkava iz srednjeg veka, od kojih su najznačajnije crkva Svetog Jovana, iz 13. veka i crkva Svete Marije koja je sagrađena u 14. veku.

Kruče (Stari Ulcinj) – početak ulcinjske rivijere krase ruševine koje predstavljaju ostatke antičkog Ulcinja. Danas poznato kao Kruče, prvi put se spominje pod nazivom Stari Ulcinj u spisima iz 1376. godine, prema kojima se navodi da je to mesto nestalo u zemljotresu koji se desio 444. godine pre nove ere. Ipak, arheološkim istraživanjima dokazano je da su upravo na tom mestu postojale tvrđave građene tokom srednjeg veka, od kojih su danas ostala utvrđenja na steni i zidovi bedema, kao i ostaci manjih kuća u unutrašnjosti. U Kručama pronađeni su ostaci “villa rustica”, odnosno veliki seoskih kuća, za koje se smatra da su predstavljale letnjikovce mnogim bogatim plemićima iz Ulcinja koji su ovde imali svoje maslinjake i vinograde, koji su opstali i do danas.